Historie IJ en V

Volgende gegevens zijn ontleend aan het jubileumboek 100 jaar IJs- en Volksvermaak uit Nieuwe Niedorp. De auteurs van het jubileumboek waren de toenmalige vz. Hans Stammes en secr. Freek Koorn.

IJS- EN VOLKSVERMAAK 1886-1900.

Na het benoemen van een voorlopige commissie op 27 januari 1885 ging op 4 januari 1887 officieel ijsclub IJs- en Volksvermaak van start, terwijl de statuten en het huishoudelijk reglement reeds op 1 november 1886 waren vastgesteld. Na de oprichtingsvergadering werd in de volgende bestuursvergadering besloten om op zondagmiddag 16 januari wedstrijden uit te schrijven voor hardrijden en hardprikken met een totaalbedrag aan prijzengeld ad. f 30,--. Voor die tijd een heel bedrag, namelijk vergelijkbaar met ± f 3000,-- nu.

Het bestuur kwam overeen met het omroepen en aanplakken er zoveel mogelijk publiciteit aan te geven om zodoende een maximum aan deelnemers te krijgen. De heren W.C. Visser, P. Haringhuizen, D. Nierop en R. Swagerman werden tot commissaris gekozen voor het bewaren der orde en de goede regeling der wedstrijden. Ieder kon mededingen tegen een inleg van f 0,25. Degene die naar het oordeel van het bestuur geen inleg kon betalen werd hiervan vrijgesteld.

Het aantal deelnemers voor het hardrijden bedroeg 21 man en voor het hardprikken 20. De eerste prijs bij het hardrijden wed behaald door C. Koorn (overgrootvader van Freek Koorn, een latere secretaris van IJ en V.), de tweede prijs ging naar P. Pels en de premieprijs ging naar J. Blok.

Bij het hardprikken was de eerste prijs voor P. Bakker uit Oude Niedorp, de tweede voor G. Krap uit Kolhorn en de derde prijs voor de 14-jarige C. Wilken.

Dat ook 't onderdeel "Volksvermaak" een belangrijk deel uitmaakte van de vereniging blijkt uit de notulen van 21 januari 1887, op welke vergadering een verzoek van het gemeentebestuur werd behandeld betreffende feestelijkheden ter gelegenheid van konings 70ste verjaardag op 19 februari 1887. Het gemeentebestuur verleende hiervoor een subsidie van f 100,-- "onder het te kennen geven der wenschelijkheid, dat zo mogelijk de min gegoeden dien dag zullen genieten door vermaken en onthaal". De zaal van Swagerman (Prins Maurits) speelde toen al een rol van betekenis, waarbij rederijkerskamer Cicero, gymnastiekvereniging Hercules en Niedorps mannenkoor Heye acte de presence gaven. De schoolkinderen werden 's middags vermaakt door toverlantaarns en poppenkast.

Op de jaarvergadering van 13 november 1888 werd al een plan geopperd om tijdens ijsfeesten de Rijd te overdekken door de heer D. Kuilman. Hij verzocht de heren Rezelman en De Heer om hiervoor de kosten te berekenen. Pas in 1987, dus 100 jaar later krijgt dit idee gestalte, maar niet in Nieuwe Niedorp, maar in Heerenveen. Eveneens verzocht de heer Kuilman 't bestuur zo weinig mogelijk geld uit te geven aan IJsvermaak, maar dit te besteden aan volksfeesten. Hij noemde de naam IJs- en Volksvermaak verkeerd gekozen en sprak liever van IJsverdriet en Volksvermaak. Besloten werd de helft der gelden te besteden aan ijsfeesten en de andere helft aan volksfeesten.

In de ledenvergadering van november 1888 stelt de heer J.L. Timmerman voor om een wedstrijd te organiseren in het hard achteruitrijden. Ook komt er een voorstel tot 't houden van "schoonhardrijden voor paren", gesteund door de heer W.C. Visser. Het laatst genoemde voorstel werd aangenomen.

We gaan nu even wat sneller door de historie heen. In de vergadering van november 1889 werd besloten tot het houden van een ijsfeest, maar er was kennelijk geen ijs, want op 11 april 1890 werden plannen gemaakt voor een feestavond ter gelegenheid van de 75-jarige herdenking van de slag bij Waterloo op 18 juni 1890. Het feestprogramma speelde zich af in de zomer en omvatte o.a. kinderfeesten, volksfeesten voor iedereen, feestavond met coupletzanger en muziek. Als onderdeel van de volksspelen staat het tobbevaren op 't programma, toen waren er dus ook al waterfeesten! Er werden 400 consumptiebonnen aan ongeveer 150 mingegoeden gegeven om te besteden in de herbergen van P. Wognum, W. Goedmaat en J. Brouwer.

In een bestuursvergadering op 9 december 1890, bij vriezend weer, besluit men door middel van schaven de hobbeligheid van het ijs te doen verdwijnen.

Op 26 december 1890 werd een wedstrijd in kunstrijden gehouden.

Op woensdag 18 januari 1893 is de eerste kermis gehouden op de Rijd, van deze eerste kermis zijn er geen gegevens bekend, alleen dat het eenvoudig werd gehouden. Later zouden er nog vele kermissen volgen.

Voor het houden van een wedstrijd kunstrijderij op 11 januari 1894 werden er 17 juryleden en 25 commissarissen van orde benoemd! Het jureren werd over 7 rubrieken verdeeld, zoals totale indruk, stand der voet, lengte der streek, hoogte der sprong etc. Jureren volgens bepaalde regels bestond toen nog niet. Dit kwam pas geleidelijk vanaf 1900.

Op 23 december 1903 wordt er ondanks tegenwerpingen van het bestuur op het voorstel van de heer D. Kuilman besloten tot aansluiting bij de IJsbond Hollands Noorderkwartier. Nieuwe statuten en huishoudelijk reglement worden aan de vergadering voorgelegd, terwijl tevens koninklijke goedkeuring zal worden gevraagd. Op eind 1904 wordt het district Niedorp erkend als onderafdeling van de IJsbond Hollands Noorderkwartier. Voorzitter van het district Niedorp werd de heer W.C. Visser uit Nieuwe Niedorp en de volgende 10 ijsverenigingen werden hierbij ondergebracht: Aartswoud, de Gouw, Langereis, Moerbeek, Nieuwe Niedorp, Opmeer, Oude Niedorp, Spanbroek, Sijbekarspel en Winkel.

W.C. Visser, eerste voorzitter IJ en V.
1886 - 1917

19 december 1914: in verband met de uitgebroken eerste wereldoorlog had de KNSB besloten geen schaatswedstrijden te houden. De IJsbond Hollands Noorderkwartier echter, besloot zoveel mogelijk de ijssport te bevorderen om zodoende aan de arbeidersklasse werk te verschaffen.

De winter van 1916 - 1917 was weer eens een echte. Vanaf 23 januari 1917 t/m 11 februari werden er wel 14 festiviteiten georganiseerd! Vooral het gekostumeerd feest op 11 februari was een succes, waarbij IJ en V. 150 kostuums gehuurd had van de opera van Amsterdam. Van heinde en verre zijn de mensen er op af gekomen en vierden duizenden kermis op de Rijd. Er werden schoolwedstrijden, clubwedstrijden, schoonrijden, langebaanwedstrijden, kortebaanwedstrijden en schoonarrenwedstrijden gehouden. Er was van alles te doen en men kon oliebollen, gebakjes enz. kopen. In een paar uur tijd werden er zo'n 3000 gebakjes verkocht. Ook was er een fonograaf. Volgens een brief van het 16 jarig meisje Nel Prins stonden er op een zondag wel 5000 man op het ijs!

Wedstrijd schoonarren met veel publiek en de toren op de achtergrond.

In 1918 werd ons het Provinciaal kampioenschap langebaan voor heren toegewezen door de Ned. Sch. Bond. Verder werd besluit men over te gaan tot verkoop van het huis nabij de Rijd en zoveel mogelijk grond voor IJ en V te behouden, opdat hier een nieuw clubgebouw kan worden geplaatst. De jaarlijkse draverij werd gehouden op 18 augustus i.p.v. schutkermisdinsdag. Op 18 augustus 1918 (!)was er een antimilitaristische meeting gepland.

1919. Als clublokaal zal dienst doen een aangekochte "koolboet" voor f 500,- geplaatst op een stenen fundering nabij de Rijd. De ene helft zal dienst doen als bestuurskamer en de andere helft als bergruimte, die tijdens ijsfeesten als café zal worden gebruikt.

Augustus 1920. Zondags zal voor het eerst tijdens de schutkermis, op een voorstel van de heer Wilbrink, een voetbalwedstrijd worden gespeeld met medewerking van de Niedorper voetbalclub NVV. De feesten worden opgeluisterd door het fanfarekorps Excelsior. Maandags ringsteken met paard en kar en per fiets. Dinsdags werd traditioneel afgesloten met de harddraverij en 's avonds vuurwerk.

Op 10 januari 1924 worden er voor het eerst kortebaanwedstrijden gehouden, waarbij de betere Friese specialisten uitkomen. Dit in samenwerking met de IJsclubs Edam en Amstelveen, wat gehouden werd op drie dagen, waardoor het voor de Friese specialisten de moeite loonde om naar Noord-Holland te komen. (De Afsluitdijk was er nog niet!).

1926: voorstel van het bestuur tot het houden van een propagandamiddag kunstrijden. Hiervoor werden uitgenodigd: Olga Schiffilers, Thilly Kley en mevr. De Boer-Blauwboer.

Op 15 februari 1927 was het Siberisch koud, dit was de eerste kermisdag en er kwam minder publiek dan verwacht. Op zaterdag 16 februari was het minder koud en kwam er meer publiek. Op zondag 17 februari was het prachtig weer en stond een hele stoet deelnemers voor de kermis bij de "Prins Maurits" opgesteld om vandaar in optocht naar de Rijd te gaan. "Excelsior" ging voorop. De "Impresario's", meesterlijk gegrimeerd door fa. Ridderikhof uit Hoorn, volgden en steeds meer burgers sloten zich aan bij de stoet. Op de Rijd maakte de naar Nederland gevluchte Hongaarse fotograaf Arpád Moldován enkele foto's van bestuur en deelnemers. Honderden mensen stroomden toe, van heinde en verre. Er was zelfs een motorzweefmolen en ook auto's reden op de Rijd. De entree was f 0,25. Het was een geweldig feest. Sluitstuk vormde een woensdag 20 februari toen er nog tevens een wedstrijd schoonarren werd gehouden met ontzettend veel publiek. De prijsuitreiking werd gehouden in de "Prins Maurits". Op maandagnacht was er iets minder gezelligs gebeurd, er was n.l. ingebroken in maalderij "De Toekomst" wat directeur Goet dinsdagmorgen ontdekte. De gewaarschuwde veldwachters uit Winkel en Nierup waren snel ter plaatse en gingen alle sporen na. Er werd niets vermist, wel was er een wanorde. De Winkeler veldwachter ontdekte inbraaksporen en bij de brandkast zag men sporen om het 5 cm dikke slot door te zagen. Het wonderlijke was dat de brandkast helemaal niet op slot zat, want dhr. Visser had dit de vorige avond verzuimd te doen! Het geld van de kermis bevond zich echter op een andere plaats, zodat de inbrekers twee maal bot vingen.

1927: Uit deze winter zijn veel goede schaatsers voortgekomen. Klaas Schenk uit Anna Paulowna, Wim Kos uit Oudkarspel, Cor Jongert uit Edam, N. Pronk en S. Westra uit Warmenhuizen, K. Kaan uit Bergen en onze leden Wim Keetman en Hil Peereboom. Westra werd bijv. 2e in de 4e Elfstedentocht, terwijl Jongert ook zeer goed ging, maar een verkeerde afslag nam en daardoor vele kilometers omreed. Klaas Schenk herinneren we ons als coach van de kernploeg van 1940 tot 1964. Al deze rijders hebben in '29 en jaren daarna vele wedstrijden op onze Rijd gereden. toen moet men al genoten hebben van onze snert!

De winter van 1928-1929was zeer streng. In de Schager Couranten werd melding gemaakt van 13 evenementen, inclusief een kermis.

Op de vergadering van 14 december 1929 werd de contributie enigszins aangepast. 13 t/m 15 jarigen moesten f 0,50 gaan betalen en 16-jarigen en ouder f 1,-. H. Peereboom komt met een klacht over de rondebaan, hij is van mening dat de meeste rondebanen geen 500 meter, maar 400 meter lang zijn. De KNSB heeft juist hiervoor beslist dat vanaf 1929 bij provinciale kampioenschappen er van een 400 meter baan gebruik moest worden gemaakt. Aldus werd besloten om voortaan een 400 meter baan uit te zetten. Tevens besloot men over te gaan tot de aanschaf van twee chronometers. Verder werd een bedrag van f 25,- beschikbaar gesteld voor een trainingstrip van 3 weken naar Oslo aan de jonge talentvolle schaatsenrijder Wim Keetman uit Winkel en lid van onze vereniging. De totale kosten van deze trip bedroegen f 175,-. Wim heeft een aantal jaren in de kernploeg gezeten. Zijn snelste tijden waren:

500 m: 0.47.1, 20 jan. 1933, Davos
1000 m: 1.40.8, 17 dec. 1933, Davos
1500 m: 2.30.7, 20 jan. 1933, Davos
5000 m: 9.25.3, ?? 1933, Davos
10.000 m: 20.18, 10 jan. 1932, Davos


In 1932 worden voor het eerst in Nederland en misschien wel in de wereld, langebaanwedstrijden voor dames uitgeschreven. De eerste wedstrijd werd gewonnen door Elly Taconis voor Gonne Donker en Nel Langedijk.

Op 7 januari 1937 werd het 50 jarig jubileum van IJs- en Volksvermaak gevierd met een feestelijk programma met het Niedorps gemengd koor en Excelsior met een besloten bal na.

Vlak voor de 2e wereldoorlog werd het Westfries kanaal gegraven, nu het kanaal Alkmaar-Kolhorn geheten. De Rijd werd hiermee verbonden en men was bang dat het door de scheepvaart en het brakke water uit de Zuiderzee de Rijd niet meer geschikt zou zijn om als ijsbaan te gebruiken. Er werd 2½ ha land aangekocht om een landijsbaan aan te leggen, maar de 2e wereldoorlog gooide roet in het eten. Er werd al een nieuw clubgebouw neergezet bij de nieuw te stichten ijsbaan, maar vanwege voedselschaarste werd men gedwongen het land te scheuren en het nieuwe clubgebouw herbergde Helderse vluchtelingen. Het nieuwe clubgebouw werd door brand verwoest en het was gebeurd met de nieuwe ijsbaan.

In de winter van 1939 - 1940 werden vele wedstrijden georganiseerd. Jeugdlid Cees van de Kommer won de wedstrijden van de 15 t/m 17 jarigen en Gonne Donker uit Ilpendam won de Dames "De Rijd beker". Jan Roos uit Amsterdam won de "Grooten Rijd beker" en H.S. de Vries uit Amsterdam de "Kleine Rijd beker". Mevr. Loggers-Boontjes uit Huizen werd NH kampioen schoonrijden dames en plaatsgenoten Jans Fijnheer en Corrie Rootjes leverden goede prestaties.




Kent u deze mensen nog
op de linker foto?






Op 21 januari 1942 werd "onze" Jans Fijnheer samen met de heer C. Meeuwig uit Hoofddorp Nederlands kampioen bij het schoonrijden voor paren. Een geweldig succes. Zie de foto rechts.

Thuis gekomen wilde men een flink feest vieren, maar door de vlam in de pan ontstond er een brandje,
waardoor het feestje in duigen viel!

Ook onze plaatsgenote Corrie Rootjes kwam in die jaren uit in het schoonrijden, deed aan vele wedstrijden mee en wist menige prijs te winnen.

In 1942 deden Gert Keuken, Jb. Kuiper en P. Schagen mee aan een barre, koude Elfstedentocht, die ze wisten uit te rijden. P. Schagen deed het op rondrijders, een ware prestatie. Jb. Kuiper hield er enkele bevroren tenen aan over, welke later zijn geamputeerd. Toen op het eind van de oorlog de Wieringermeer door de Duitsers onderwater werd gezet moest ons clubgebouw noodgedwongen dienst doen als woning. Verder is er weinig bekend over de oorlogsperiode.

De winter van 1946 - 1947 was bijzonder streng en begon al half december. Er werden flink wat activiteiten georganiseerd. Er werd o.a. een ijshockeywedstrijd georganiseerd door twee sterke ploegen, n.l. De Windmills uit Zaandam tegen Amsterdam met als uitslag 3-3. Ter afwisseling werd er een demonstratie kunstrijden gegeven, waar de toen 13 jarige Roetje van Erkel veel succes mee oogstte. Ondanks de ijzige koude was de publieke belangstelling groot. Jan Blokker, Gert Keuken en Gert Kater startten dat jaar in de Elfstedentocht, maar moesten vanwege de barre weersomstandigheden de strijd na 170 km staken. Na allerlei verwikkelingen en diskwalificaties werd Jan van Hoorn aangewezen als winnaar met een tijd van 10.51 uur.

Met de viering van het 60-jarig bestaan op 22 februari 1947 lag er zoveel sneeuw, dat alle verkeer was gestremd. Dit alles kon een zeer geslaagde feestavond niet voorkomen en oogstten Jo de Weerd en mevr. Amels veel succes met "Thomas Vaar en Pieternel".

In 1947 was er met schutkermis een Concours Hippique op het voetbalveld, maar dit is bij een eenmalige gebeurtenis gebleven.

In 1948 besloot men geen geld uit te geven om het Gouden Regeringsfeest van Koningin Wilhelmina te vieren, daar 90% van onze leden lid was voor het ijsvermaak en men bovendien in Nieuwe Niedorp niet warm liep voor nationale festiviteiten. Zo verschoof het Volksvermaak in de loop der jaren meer naar het IJsvermaak.

Met de schutkermis in 1949 werd voor het eerst de Ronde van Nierup verreden op gewone fietsen zonder versnelling. Het parcours had een lengte van 7 km en de finish was bij de Prins Maurits. Jo de Weerd was de man achter de microfoon en Maarten Dekker op de motor hield de "speaker" met de stand van zaken op de hoogte.

In 1950 werd de Ronde van Nierup herhaald, maar dat werd ging gepaard met diverse ongelukken. Fred Dekker reed op de finishlijn een beschonken oude man ondersteboven en enige seconden later werd vanwege de ontstane paniek een klein meisje (Annet Boonstra) door Freek Koorn omvergereden. Annet bleef verscheidene weken in het ziekenhuis met een kapotte knie. Tijdens de seniorenronde belandde Cees van Zoonen wegens een stuurfout over de leuning van de Koppelbrug pardoes te water. Bakker Cor Kramer knalde bij het uitkomen van de Westerweg over de stoeprand en kwam tot stilstand in de portiek van Kapsalon Jan Versluis. Deze incidenten hadden tot gevolg dat in de jaren erop geen Ronde van Nierup meer werd gehouden.

1953/1954 was weer eens een strenge winter. Er werden 10 evenementen georganiseerd in 14 dagen. O.a. waren er clubwedstrijden ringrijden welke gewonnen werden door het latere echtpaar Jannie Wetsteen en Siem Kuiper. IJenV organiseerde z'n eerste toertocht, dit was de Langereistocht. Ook was op de Rijd de startplaats voor toertochten over 80 en 55 km. De 80 km ging langs Kolhorn, Wieringen, De Kooy, Warmenhuizen, Langedijk en Nierup.De 50 km tracé voerde langs Kolhorn, Aartswoud, Ursem, Langedijk naar de Rijd. Bij ons starten 200 deelnemers van de totaal 5000. Ook waren erlangebaanwedstrijden met vele bekende nieuwe gezichten, zoals Siem Hopman uit Egmond a.d. Hoef, Egbert van 't Oever uit Lisse, Leen Pfrommer, Jeen van de Berg uit Nijebeets en Tinus Roozendaal uit Warmenhuizen die regelmatig op onze Rijd verschenen. Onze clubleden Klaas Koorn en Kees Stammes, welke ook enige malen in Hamar te Noorwegen hebben getraind, gaven deze mannen goed partij en deden aan vele wedstrijden in Nederland mee.
Klaas was goed op de lange afstanden en Kees goed voor de korte afstanden. Ze konden echter net niet voldoende meekomen met de nationale top.

Arie van Herwerden en Jan Kater volbrachten in 1954 de Elfstedentocht, die door Jeen van den Berg in een recordtijd van 7 uur 35 werd gewonnen.

In 1955 vroor het half februari weer goed en werd er een demonstratie kunstrijden gegeven door o.a. Sjoukje Dijkstra en Joan Haanappel.
Sjoukje werd later veelvoudig Nederlands, Europees, Wereld- en Olympisch kampioene. Joan Haanappel won ook vele wedstrijden en stapte later over naar
Holiday on Ice. Het Nederlands kampioenschap schoonrijden werd gereden op 2 maart 1955 onder prachtige weersomstandigheden op prima ijs met ca. 2000 toeschouwers!
Ons lid mevrouw C. Brinkmeyer-Koelemey werd Nederlands kampioene bij de dames.

In 1956 volgde weer een strenge winter. Bij de langebaanwedstrijden verbeterde Jeen van den Berg het Nederlands record op de 3000 m. met een tijd van 5 min. 9.4 sec. Mevr. C. (Toos) Brinkmeyer-Koelemey prolongeerde haar titel bij het schoonrijden individueel evenals bij de paren met de heer J.J. Hazelbach.

(Wordt vervolgd)